Etiquetas

17 marzo 2024

CARMENCITA SILVA GONZÁLEZ

Naceu en Ribadavia o 22 de abril de 1911 e era filla do avogado de Cambados, Manuel Silva Núñez, e de Carmen González Estévez, e neta do director da escola graduada de nenos de Ribadavia. Aos dez anos fixo o exame de ingreso no Instituto ourensán e matriculouse o primeiro curso por libre pero aínda así obtivo uns resultados sobresalientes. Nos demais cursos matriculouse por oficial. Rematou os estudos de bacharelato en 1926 e obtivo numerosos sobresalientes, en Lingua Castelá, Nocións de Aritmética, Relixión, Psicoloxía e Lóxica, Fisioloxía e Hixiene, Ética e Rudimentos do Dereito...Resultados que foron resaltados na prensa da época.. O 30 de setembro de 1926 solicitou o título nestes estudos e tamén tramitou o certificado de traslado para a Escola Normal de Mestras de Ourense.

Comezou a exercer de mestra e un dos seus primeiros destinos foi a escola de Caleiro, Vilanova de Arousa, onde permaneceu anos pois en 1952 seguía exercendo nela. No ano 1939 solicitou ser admitida na sección de Pedagoxía da Facultade de Filosofía e Letras da Universidade Central. En 1946 casa en Cambados con Manuel Fraga Fernández e residirán en Cambados. Carmen solicitou en 1952 o traslado á escola unitaria nº 2 de Cambados e foille concedida. A Xunta Local de Cambados alentou nos anos sesenta a iniciativa gratuíta e obrigatoria de alfabetizar á poboación cambadesa de 13 a 21 anos polo que comezaron a funcionar as clases nocturnas para adultos que durarían tres meses e Carmen participou no programa impartindo leccións para analfabetos e seminalafabetos na escola de nenas que rexentaba no horario de sete a nove da noite.

(Elaboración propia a partir de diversas fontes. Foto da entrada: Pacheco, Vida Gallega, 25 de setembro de 1921, p. 17; Vid: Correo Galicia, 14 de agosto de 1921, p. 6; El Noticiero Gallego, 18 de abril de 1936, p. 3; El Correo Gallego, 6 de setembro de 1939, p. 2; El Ideal Gallego, 24 de xullo de 1946, p. 7; El Pueblo Gallego, 15 de agosto de 1953, p. 6; El Pueblo Gallego, 23 de outubro de 1960, p. 12.)

13 marzo 2024

FELISA CONDE GAMBOA

Achegamos ao blog a unha muller que eu tiña recollida na miña base de datos das matriculadas no Instituto ourensán entre os anos 1900 e 1930 pero que ata estes días non me puxen en serio a investigar sobre ela e, como puiden comprobar, estamos ante unha muller moi interesante e unha pioneira en todos os aspectos, no académico pois fixo un brillante bacherelato e sacou a licenciatura na Universidade Central de Madrid; no profesional pois exerceu como odontóloga; e no compromiso social e político.

Felisa naceu en Burgos o 12 de marzo de 1908 e era filla de Benito Conde Enríquez, que era capitán de infantería Reserva de Ourense, número 65, e de Felisa Gamboa Ibáñez. Os pais de Felisa casaran en abril de 1904 e o matrimonio foi residir a Burgos, onde naceu Felisa, e alí seu pai estivo na Academia preparatoria de Sarxentos para o seu ascenso a oficiais. En 1908 foi ascendido segundo tenente da escala de Reserva e a continuación conseguiu a graduación de primeiro tenente e, tras varios destinos, recalou en Zamora e anos máis tarde en Ourense. Estando aquí, Felisa estudou no instituto ourensán onde fixo o ingreso o 14 de setembro de 1921. Inscribiuse por oficial en todos os cursos de bacharelato rematando os estudos en 1927. O seu expediente foi impresionante pois obtivo catorce sobresalientes con premio e o resto das materias sacou sobresaliente. A prensa local ourensá e zamorana fixo mención a este brillante expediente académico.


(Fonte. PHV., Heraldo de Zamora, 12 de xuño de 1926, p. 3)

Rematado o Bacharelato solicitou un Certificado para o traslado á Universidade Central de Madrid e alí estudaría a carreira de Odontoloxía. Foi alumna de Severo Ochoa, Juan Negrín e Rafael Méndez. Rematados os estudos en 1933 comezou a traballar como odontóloga na cidade murciana de Lorca. Sería Felisa a primeira odontóloga que exerceu en Murcia, converténdose nunha pioneira nesta cidade.

Precisamente en Lorca constituiuse o Sindicato Único de profesiones liberais e Felisa formou parte da Xunta administrativa ocupando o posto de vogal primeira. Era unha muller de convicións republicanas e moi ligada aos movementos de esquerda. De feito, a ficha do Centro Documental da Memoria Histórica indica:

(Fonte: PARES: Centro Documental de la Memoria Histórica, DNSD-SECRETARÍA,FICHERO,13,C0167971

Instala a súa consulta na rúa Álamo de Lorca. A súa significación de esquerdas fai que sexa represaliada durante dous anos no seu domicilio. Casou con Ambrosio Mulero e tiveron dous fillos. 

Felisa sempre mantivo as súas convicións e malia estar reprendida na súa casa ela aproveitaba para saír dela e atender aos seus pacientes.

Faleceu aos 98 anos .

Elaboración propia a partir de diversas fonte. Vid: Cid Galante, Rosa María, Tese de Doutoramento e estudo dos Expedientes de secundaria. Heraldo de Zamora, 27 de maio de 1922, p. 2; Diario de Burgos, 4 de xullo de 1908, p. 1;  La Región, 19 de maio de 1925, p. 1;  La Región, 2 de outubro de 1927, p. 8; "Matrimonios", Heraldo de Zamora, 4 de abril de 1904, p. 3; Heraldo de Zamora, 14 de xuño de 1924, p. 2; Heraldo de Zamora, 12 de xuño de 1926, p. 3; El Liberal, 1 de maio de 1937, p. 2; Valero de Torres, Antonio, "Tres lorquinas ilustres", Cosas de Lorca. foto da entrada extraída de Antonio Valero; Botías, Antonio, "Las pioneras que tanta salud dieron como gloria le negaron", La Verdad,;  La Verdad, 9 de xuño de 2006, p. 67;  La Opinión de Murcia, 12 de abril de 2004, p. 12.

09 marzo 2024

AS MESTRAS OURENSÁS DA REPÚBLICA

Cando falamos de mestras da República estamos a referirnos ás docentes que foron quen de levar a cabo os principios educativos republicanos cuxo reto era transformar a sociedade. Non me cabe a menor dúbida que elas foron  as protagonistas neste propósito xa que o colectivo docente xa estaba moi feminizado. A súa entrega e vocación levábaas a espallar a cultura pola toda unha provincia eminentemente rural. Si, tamén en Ourense houbo mestras que se adheriron e concordaron co obxectivo fundamental do novo réxime e tiñan un concepto dunha educación activa, global, activa e centrada nos nenos e nenas. Sabían dos métodos modernos como o de Montessori, Freinet, Pestalozzi...e aplicábanos nas escolas, xa mixtas, pois a igualdade de xénero comezaba na infancia. Mulleres e mestras impresionantes.

A Agrupación Muncipal do PSOE de Ourense quixo homenaxera ás Mestras da República no día da muller. E fun invitada para que falar do tema. Nun ambiente marabilloso, no que compartimos ideas e sentimentos, falamos do rol das mestras e, logo, visualizamos o video tan emotivo "Las Maestras de la República". Agradezo, encarecidamente, a súa invitación.

Clicando na imaxe poden acceder á charla que impartín.


07 marzo 2024

MULLER GALEGA. 8 DE MARZO DE 2024

 

(Ilustración extraída de A Nosa Terra, 13 de xullo de 1935, p. 3)

Muller!

Abre as xanelas de par en par!

Olla o horizonte!

Mira o futuro!

Os teus ollos encheranse de prosperidade!

A túa alma colmarase de vontade e fortaleza!

Muller!

Paso a paso, sen descanso

Adiante, sempre adiante.

(R.M.C.Galante)

03 marzo 2024

CARMEN LOVELLE ALÉN

Naceu en Ourense o 9 de xullo de 1941. Exerceu de mestra ata que se implicou na política nuns tempos nos que eran moi contadas as mulleres que se dedicaban a esta faceta. Casou  en agosto de 1966 co médico Fernández Delgado e tiveron dous fillos.

Foi concellala de no Concello de Verín, despois foi tenente alcalde do Concello e no ano 1975 pasou a ser alcaldesa. Destes anos lembra os logros "Creo que se consiguieron cosas muy importantes, trascendentales para la villa en aquellos momentos. La construcción de un instituto fue algo decisivo y la instalación de una depuradora también". Afirma que a súa entrega ao traballo sempre foi polo ben á vila e non cobrou nada como rexedora.

Ese mesmo ano foi a primeira muller Deputada na Deputación Provincial de Ourense. En 1981 deu o salto a Santiago e converteuse en Parlamentaria da Xunta de Galicia e un ano máis tarde converteuse en Senadora. Por eses anos pasaba catro días en Madrid atendendo aos seus cometidos políticos. Muller de carácter dicía: "El machismo continúa siendo un mal del país, aunque poco a poco se va desterrando". (1). Cesou do cargo de Senadora no ano 1986.

Tamén amosa intterese polo mundo da radio, é directora dunha emisora e participa en diferete incluso ocupou un cargo na directiva do equipo de fútbol Rayo Vallecano.

Estamos ante unha das primeiras mulleres ourensás que tiveron cargos de responsabilidade e exerceron na política recentemente estreada a democracia en España. 

(1)Pueblo: Diario del Trabajo Nacional: Año XLIV _ 23/12/1983, p. 1.
Elaboración propia a partir de diversas fontes. Círculo Rojo, Páxina Web do Senado; El pueblo gallego, 20 de novembro de 1975, p. 17; La Región, 28 de agosto de 1966, p. 2. 

01 marzo 2024

GRACIA GARCÍA

É ben certo que a época da Inquisición en España deu lugar á opresión das mulleres. Nuns tempos nos que relixión exercía un control exhaustivo sobre a moral aproveitou a ocasión para atemorizar ás mulleres por se tiñan a ocurrencia de pervertir o orden natural establecido. Non tivo reparo en considerar meigas a todas aquelas que ousasen saírse da norma. Aquelas que tiñan estudos, as que eran decididas, fortes e autónomas xa podían facilmente considerárselles meigas e heréticas.
Temos recollido no blog os casos de mulleres ourensás que foron xulgadas pola Inquisición no século XVII. Incorporamos o caso de Gracia García que aconteceu en 1602 e que está recollido no libro de Bernardo Barreiro:

Gracia García es mujer de Juan de Vaamonde y vecina de Tamaguelos...Fue testificada de que para hacer que su marido la quisiese bien, la vio tomar agua fría un testigo, de los cántaros, y echarla en una caldera y sin ponerla al fuego había comenzado a hervir mucho y salir de ella unos vapores como de una olla que estuviese cabe el fuego, y que esto fuera en la cocina de la dicha que testifica, en la cual no había entonces fuego alguno; y habiendo dicho que los ue estuviesen allí no quería viesen los demás que había de hacer, ni oyesen las palabras que había de decir, se apartó retirándose a otro aposento a solas, donde la testigo pudo observar por un agujero que la dicha Gracia García, echó un poco de pan hecho migajas en la dicha agua que estaba hirviendo y la volvió alrededor con un huso que sacó del pecho un poco de cebolla con la cual no la vio hacer cosa alguna, pero decía palabras que tampoco pudo comprender...Después de todo esto...dio unos polvos a la dicha testigo aconsejándola que, notando frialdad y desvío en sus marido, se los diese y echase en el caldo para que la quisiera bien...(1)

A Inquisicición, un tribunal férreo e inxusto, actuou implacable contra as mulleres e entre elas algunhas das nosas mulleres ourensas.
(1) Bernardo Barreiro titulado Brujos y astrólogos de la Inquisición de Galicia, Madrid, Arealonga, 1973, p. 113-114.

25 febrero 2024

CARMEN RODRÍGUEZ NÓVOA


O 17 de febreiro inscribiuse legalmente o PSOE e, en Galiza, foi en Ourense onde se abriu a primeira sé do partido. Nestes tempos, aínda incertos, Carmen xa estaba implicada neste labor sendo a primeira muller ourensá que se afiliou ao socialismo. 

Naceu en A Teixeira en 1923 e dende moi nova comprometeuse coas causas sociais. Era a única muller de entre cinco irmáns e di que foi seu pai quen lle transmitiu o pensamento político de esquerdas: "Siempre sentí ser de izquierdas. Antes de la Guerra Civil, mi padre ya me transmitía ideas progresistas". Medrou escoitando "Viva a Revolución".

En Galiza, foi en Ourense onde se abríu a primeira sé do  Partido Socialista, e situouse na rúa Emilia Pardo Bazán, número 5. Primeiro acudía moi pouca xente ás reunións pero xa en marzo chegaban a ser de dez a quince. Carmen era das primeiras en asistir ás asembleas e lembra que saían separados pois aínda non se fiaban dos tempos. Os primeiros anos foron duros e tiñan apuros económicos para manter o partido pero foron mantendose grazas ás achegas de diñeiro que procedían de simpatizantes e colaboradores que residían en Alemaña.

Casou de xeito obrigado aos vinte anos e tivo un fillo pero foi un matrimonio desafortunado pois sufriu malos tratos. Esta situación levouna a dar un paso transcendental como foi a petición da separación legal e a anulación do matrimonio en 1946. Logo casou co tamén político Juan Antonio Dopazo quen defendeu o goberno lexítimo da República fronte aos golpistas. Este era viúvo xa que a súa primeira muller, Carolina Regueiras, fora asasinada e violada o 28 de xuño de 1937. Juan estaba afiliado ao Partido Obreiro de Unificación Marxista, un partido que se creou en Barcelona no ano 1935 e en Ourense a agrupación local da Izquierda Comunista de España integrouse no PSOE. A Juan detivérono porque estaba sindicado á UXG e ao Partido Socialista e estivo na Prisión Provincial de Alicante. Carmen conta que, por fortuna, o seu home logrou sobrevivir ao franquismo e ver a vitoria do PSOE en 1982.

Así, pois, o compromiso socialista de Juan Antonio Dopazo máis o de Carmen foron dunha grande firmeza e, como deu a entender Carmen, con Juan atopou o compañeiro e o referente. A ela ilusionáballe traballar para o partido e dicía: "Canto me teño arrastrado eu polo socialismo" . Cando foron as primeiras eleccións democráticas participou pegando carteis polas rúas,tamén buzoneando e, como non, exercendo de interventora nas mesas electorais. Para ela foron anos de enorme felicidade pois podía expresar as súas inquedanzas en reivindicación do socialismo. Fiel ao seus principios en prol do socialismo, tamén formou parte das listas electorais como primeira suplente nas eleccións ao Congreso dos Deputados convocadas polo Real Decreto 1/1996, de 8 de xaneiro. Tal entrega merceu que lle fora entregado o premio Con-Memoria 2023  por parte do Partido Socialista Obreiro Español e así mesmo é a presidenta de horna do Partido Socialista de Ourense.

Declarouse sempre unha feminista incansable e inquebrantable e ao lado doutras compañeiras como Julia Pérez Barroso, María Isabel Santos, Mercedes Bouzo, Manuela Blanco, abandeiraron o socialismo que era símbolo de liberade e igualdade. 

Agora, xa centenaria, Carmen non minguou, en absoluto, a súa fidelidade co socialismo. Desde a nosa perspectiva e cos anos transcorridos decatámonos que a militancia de Carmen foi unha decisión moi valente polos tempos que aínda eran incertos e por ser muller. Por tal motivo, é importante recoñecer a súa valía, exemplo para moitas.

Vid: El Faro de Vigo; Centro Documental de la Memoria Histórica, DNSD-SECRETARIA,FICHERO,16,D0060321; A barbarie silenciada. Amoeiro 1936. Santiago de Compostela: Fundación Luís Tilve. 2014. p. 93; Francisco Javier Quintas Ferreño, Historia do Movemento Obreiro Socialista en Ourense (1895-1936), Fundación Luís Tilve, 2012; "Candidaturas proclamadas para las elecciones al Congreso de los Diputados y al Senado, convocadas por Real Decreto 1/1996, de 8 de enero" B.O.E, núm. 32, de 6 de febrero de 1996, Domingos Sampedro, "El día que el PSOE dejó la clandestinidad", La Voz de Galicia, 3 de marzo de 2017; María Doallo, La Voz de Galicia, 17 de marzo de 2019.

18 febrero 2024

REBECA LÓPEZ DE TURISO DE PLATERO

Rebeca López tamén foi unha muller que se adiantou ao seu tempo. Como apaixoada polo teatro, formou parte de agrupacións teatrais xunto con Guadalupe Espinar e outras. Desde moi nova xa interpretou papeis interesantes como na comedia "Trono para Cristy" que se levou a cabo no Teatro Principal o 5 de decembro de 1960. Formou parte de xurados nos concursos de teatros leídos que se convocaban na cidade. Acompañándoa estaba a recoñecida inspectora de primeira ensinanza, María Cid.

Formou parte do Teatro Forum Myriam, un grupo xa consagrado na cidade que xurdiu en 1959 e que en palabras de Franciso Ogando Vázquez, esta agrupación estaba a realizar un grande labor cultural en Ourense. O Teatro Forum organizaba con asiduidade lecturas de interesantes obras de teatro. Rebeca participou na lectura da obra de Graham Greene "León Dormindo". Xunto a Rebeca estaría Chonina Vilanova e Concepción Espinar. Rebeca, amante da cultura e do teatro, tamén participou na lectura da obra "El Pan vivo" de Francoise Mauriac. A agrupación teatral expuña ante o pública unhas obras selectas do teatro europeo que invitaban a reflexionar desde un punto de vista filosófico. Non en van, antes ou despois da lectura procedíase á interpretación da obra.

Despois formaría parte do grupo de Teatro de Cámara de Ourense no que seguía lendo obras de teatro como "Las sillas" de Ionesco, pero tamén representando, que era o que a ela verdadeiramente lle gustaba. Para ela unha atriz de teatro debía ter vocación, instinto teatral, voz, vocalización e xesto.

(Fonte: Galiciana. La Región, 4 de xuño de 1960, p. 3)

David Simón indicoume que Rebeca era profesora no Colexio Franco Español que estaba situado na Praza do Ferro. O colexio estaba especializado nos idiomas, en especial o francés e inglés, e nel empregábanse métodos innovadores. Así mesmo, na prensa indícase que Rebeca era a directora do Colexio e era moi frecuente que o seu alumnado participase en enventos culturais facendo lecturas teatrais e tamén se presentase aos concursos pedagóxico-culturais que se organizaban para os colexios.

(Fonte. Galiciana. La Región, 3 de setembro de 1963.)

Pero Rebeca adquiriu o compromiso coas mulleres e non dubidou en formar parte do Movemento Democrático de Mulleres creado en Ourense en 1975. Compuñan esta agrupación mulleres ourensás simpatizantes co comunismo. Eran vinte mulleres que se reunían na Torre e desde aí planificaban as súas actuacións que consistían en charlas, publicación de boletíns La Mujer y la Lucha, reunións con diferentes sectores...Ademais ofrecían resistencia ao réxime con pequenos cortes de tráfico, reparto de panfletos, proclamas públicas...Manifestábanse moi preocupadas pola situación social e, en concreto, as de Ourense comezan a facer reivindicacións feministas no eixo da sexualidade, o divorcio, a planificación familiar e presionan para que os partidos leven nos seus programas asuntos que atinxen ás mulleres...  Polo que é verdadeiramente interesante esta agrupación xa que amosa o empaque das mulleres.

Rebeca, formou parte deste elenco ourensás que buscaban un espazo propio e tempos novos para as mulleres.

Comentoume David Simón que Rebeca faleceu moi nova hai xa moitos anos.

Elaboración propia a partir de diferentes fontes. Vid:  El Pueblo gallego, 4 de decembro de 1960, p. 15; El pueblo gallego, 15 de abril de 1967, p. 15; La Región, 2 de marzo de 1960, p. 3; La Región, 13 de abril de 1960, p. 2; La Región, 6 de febreiro de 1963, p. 6; La Región, 28 de abril de 1967, p. 4; "La enseñanza de idiomas", La Región, 7 de marzo de 1964, p. 17; Francisco Arriero Sansz, El movimiento democrático de mujeres. (2018). La Catarata, España, 2016; ÁLVAREZ GÓMEZ, MARÍA CONCEPCIÓN, "La movilización femenina en el Ourense de la transición política a la democracia. El Movimiento Democrático de Mujeres"; Universidade de Vigo, UNED, Nuevos horizontes del pasado: culturas políticas, identidades y formas de representación [Cdrom] / coord. por Ángeles Barrio Alonso, Jorge de Hoyos Puente , Rebeca Saavedra Arias,  2011, páx. 37. Quero expresar o meu agradecemento a David Simón por poñerse en contacto comigo e indicarme algo máis de Rebeca López de Turiso a quen coñeceu.

17 febrero 2024

11 febrero 2024

O ENTROIDO. TEMPO DE FESTA E REIVINDICACIÓNS.



Ninguén pode negar que o Entroido en Ourense é unha festa descomunal onde as tradicións e a etnografía mandan. A xente xúntase, celebra con pantagruélicas comidas uns días de ledicia e de risas constantes. É tempo de dar o mellor de cada un/unha para facer felices aos demais. Que marabilloso é o entroido xa que permite que por uns días haxa unha enorme exaltación da creatividade e inconformismo!!

En toda esta estampa impresionista hai disfraces de todo tipo. Hai aqueles que conteñen graza de por si, hainos conxuntados e que son verdadeiras obras de arte, hai os que fan unha crítica de algo pero empregando a graza e o humor...e hai aqueles que nos retrotraen na historia. 

Estamos no caso. Hoxe quero resaltar esta preciosa comparsa ourensá que rememora ás sufraxistas.  Ademais de estar perfectas fan lembrar á cidadanía unha mobilización de mulleres que tivo grande transcendencia a finais do XIX e comezos do XX. Grazas aos seus esforzos conseguimos os nosos dereitos. Seguramente moitas persoas ao velas tomarán conciencia deste feito. 

As sufraxistas reivindicaron o voto feminino pero o camiño  non foi nada doado. Supuxo unha intensa loita no que destacaron mulleres como Emmeline Pankhurst, Emily Davison, Millicent Fawcett, Mary Richardson, Maud Watts y Annie Kenney. En España podemos destacar o grande labor levado a cabo por Clara Campoamor. Moitas delas sufriron detencións e represión, mais non minguou a súa intención e vontade. 

Temos que agradecer a este grupo de mulleres do Entroido de 2024 que nos fagan lembrar este inédito e transcendental acontecemento.
A min encantáronme. Están xenial!! 

(Grazas a todas elas por cederme estas preciosas fotografías.)

MARÍA CONSUELO PARÍS VILLAR

Naceu en Santiago o 3 de setembro de 1911 e era filla de Silvio Paris Villar, comerciante, e de María Villar Alonso residentes en Barra de Miño. Consuelo tiña un irmán chamado Silvio que era licenciado en Medicina e Inspector municipal de Sanidade de Santaigo pero faleceu (asasinado) en agosto de 1947. Consuelo realizou os estudos de Bacharelato no Instituto Nacional de Segunda Ensinanza de Ourense onde fixo o exame de ingreso o 29 de setembro de 1921 e inscribiuse ata 1927, ano no que solicitou unha certificación a Instituto de Santiago. A continuación matriculouse  na Facultade de Farmacia e tras licenciarse en 1933  inaugurou o día 5 de xullo dese mesmo ano o seu establecemento farmacéutico na Rúa do Progreso número 85 da capital ourensá. Daquelas a Farmacia contaba coas novidades de produtos nacionais e estranxeiros á disposición dos seus clientes. Tamén abriu outra farmacia en Castro Caldelas pero que acabaría vendendo a outro farmacéutico. Casou con Rafael Valcárcel Albizu.

Vid: Benso Calvo, Carmen e Cid Galante, Rosa María, "Los expedientes de las estudiantes de bachillerato: una fuente básica para el estudio del alumnado femenino de los institutos. Ourense como ejemplo (1900-1930)", Historia de la Educación. Revista Interuniversitaria. 26, 2007, pp. 430-470;  "Solemnidades Académicas", La Región, 2 de outubro de 1927, p. 2; El Compostelano, 14 de novembro de 1934, p. 2; El Ideal Gallego, 7 de agosto de 1947, p. 7; El Ideal Gallego, 23 de setembro de 1949, p. 6; La Región, 18 de febreiro de 1940, p. 2; "Esquela", La Región, 27 de novembro de 1965, p. 14; Quintas, Laura, Aportación a la Historia de la Farmacia en la provincia de Orense, traballo presentado na Facultade de Farmacia da Universidade Complutense en 2015, p. 243.

04 febrero 2024

GUADALUPE ESPINAR

A Guadalupe Espinar gustáballe o periodismo pero sentía polo teatro unha grande vocación: "Si tiene más base. Creo que nació conmigo" dicía ela sobre o teatro. 

Formou parte do Teatro de Cámara de Ourense xunto con Chonina Vilanova. Dita agrupación xurdiu en 1961 e levou a cabo representacións de obras reflexivas e de gran contido filosófico de autores franceses e xaponeses. 

Tivo brillantes interpretacións como foi na obra "La mujer del abanico" de Yukio Mishina, unha obra poética na que fixo o papel de Hanako. Aquí destacou pola súa elegante posta en escena e a brillante erudición do papel, a mímica do personaxe que demostrou que se "meteu" no papel. A súa capacidade interpretativa deu lugar a que recibira o diploma no Galardón de Duero, en Zamora.

(Fonte: "Ante un acontecimiento artístico" , La Región, 21 de xuño de 1961, p. 3. Guadalupe Espinar xunto con Maryli Vázquez na representación da obra "La mujer del abanico")

Despois do Teatro de Cámara e Ensaio de Ourense pasou ao Teatro Nacional Universitario, que estaba dirixido por Alberto Castilla, cando se trasaladou a Madrid para cursar estudos de Filosofía e Letras. Neste caso destacou no papel de Laurencia de Fuenteovejuna pero tamén interpretou papeis na obra "El círculo de tiza caucasiano" de Bertolt Brecht representada no teatro María Guerrero de Madrid. Nesta época recibiu o Primeiro Premio de interpretación no festival internacional de teatro Universitario en Nancy.

(Fonte: "Guadalupe Espinar. Ayer primera atriz de nuestro Teatro de Cámara, hoy del Teatro Nacional Universitario" La Región, 2 de setembro de 1965, p. 5)

Outra das paixóns de Guadalupe era o periodismo. Colaborou con La Región realizando interesantes entrevistas, sobre todo de mulleres da súa época que destacaban por algún motivo pois Guadalupe, xa daquelas, pretendía darlles a importancia como mulleres pioneiras. Realizou unha entrevista moi interesante, publicada en La Región o 7 de xullo de 1961, a Ana María Quiroga, estudante de Filosofía e Letras en Madrid e destacada deportista de baloncesto. Tamén a Teresa Quiroga, a irmá xemelga de Ana María, muller policafética, artista pintora, profesora de danza e tamén deportista de baloncesto. 

De tal xeito, que Guadalupe acabou ocupando ese espazo na prensa dedicado ao deporte feminino que comezaba a despuntar nos anos sesenta.

Guadalupe casou con Alberto Castilla e os dous marcharon a Colombia en 1967 pois a Alberto ofrecéronlle o cargo de profesor e director do Teatro Estudio de la Universidad Nacional de Colombia. Alí rendeulle unha homenaxe a Valle Inclán e levou á escena "Los cuernos de Don Friolera", representación na que Guadalupe fixo o papel de Loreta.

(Elaboración propia a partir de diversas fontes: "Teatro de Cámara y Ensayo y tres de Liceo d Arte", La Región,  16 de xuño de 1961, p. 3; Ana María Quiroga", La Región, 7 de xullo de 1961, p. 4; "El partido femenino", La Región, 11 de xullo de 1961, p. 4; La Región, 9 de novembro de 1957, p. 4; "Yukio Mishima en Orense", La Región, 28 de novembro de 1970, p. 12.

28 enero 2024

ASOCIACIÓN DAS DAMAS DA BOA PRENSA


En Ourense, como noutras cidades galegas, constituíronse diversas asociacións de mulleres con diversas finalidades pero que tiñan como denominador común que estaban formadas por ourensás de aboengo, moi conservadoras e tradicionalistas, moi titeladas pola igrexa e que se dedicaban, principalmente, a facer obras de benefencia e con afán proselitista no relixioso.

Pois ben, outro dos campos nos que interviron un grupo de mulleres ourensás foi a prensa e a tal fin constituiuse a denominada a Asociación das Damas da Boa Prensa para loitar contra a que consideraban "mala prensa". Segundo a Asociación, había que manter unha prensa de acordo cos principios de orde natural, defendendo sempre a importancia do papel da Igrexa na dilixencia dos pobos. Por iso, as Damas chegaron a proclamar "Abajo la tiranía", "Viva la Iglesia"," Viva el Papa libre". contra a medida da Lei do Candado do Goberno de Canalejas na que se defendía a separación Estado e Igrexa:

En Ourense esta asociación conformouse en 1910 e parece ser que foi das primeiras en constituírse en España e cuxo principio era ser unha asociación "católico-social". O seu patrón era Francisco de Sales, que era o patrono da prensa católica.

As damas convocaban anualmente a xunta xeral o día 30 de xaneiro de cada ano. Estas celebrábanse na residencia dos PP. Paules e eran presididas polo bispo da cidade, o que denota o interese da igrexa pola actividade da asociación. A Residencia dos Padres Paúles fora fundada en 1902 e estaba situada na rúa Alba, actual Cardeal Quiroga, número 23 e despois trasladouse ao número 28.

(Rúa Alba. Rúa Luís Espada. Actual Outeiriño -Cardenal Quiroga. Foto de posta de Tesoros del Ayer.)

A presidenta das damas en 1910 era Socorro Espada Guntín; vicepresidenta era Rosa Garcé; tesoreira, Adela Martínez;  secretaria Camila Álvarez Seara; vogais, Rosina Lareo, Teresa Cerdé, Isabel Velasco de Quiñones, Sabina Albizu de Valcárcel, Carmen Álvarez Saens, Rosario de las Cuevas, Pilar Prieto Pérez, Modesta Parada Justel e Josefa Paz de F. Alonso. 

A directora da asociación faleceu en novembro de 1912, a prensa local non aforrou palabras para enxalzar a súa relixiosidade e preocupación polos pobres: "madre de los pobres". O seu cargo foi ocupado por Rosa Garcés de Mansilla e pasando a ser vicepresidenta, Josefa Paz. En 1915 pasou a ocupar a dirección a Marquesa de Leis.

A asociación redactaba unha memoria anual que era lida na Xunta. A través das memorias pódese extraer cales eran as intencións e obxectivos da agrupación. 

A secretaria Camila Álvarez leu a memoria de 1912 na que expuxo os traballos e logros levados a cabo, ata entón, pola asociación. Unha das principais preocupacións era que a prensa garantizase uns principios acordes coa ideoloxía conservadora: 

Pero a merced a estos trabajos de activa propaganda, podemos abrir nuestros pechos a la esperanza de que un día no lejano se reflejará en la mayor parte de los corazones en todo elesplendor de su vivificante y fascinadora belleza. Pues por lo que hace a esta localidad, aunque no en la proporción que fuese de desear, la venta de los buenos periódicos alcanzó una ventaja considerable sobre los años anteriores, habiendo tenido que aumentar en casi más de la mitad los números que diaramente se reciben de El Correo Español y El Debate así comolos de La Lectura Dominical...·(1)

En Ourense, a asociación custeaba varias publicacións de tendencia apostólica que as compoñentes distribuían personalmente. Segundo as Damas, a prensa debía ser independente, imparcial, amena, instructora...A asociación chegou a patrocinar o xornal La Voz de la Verdad un periódico que xurdiu en 1910 e que se editaba en Lugo manténdose ata 1937, ano no que deixou de publicarse. 

Denunciaban a prensa que ao seu ver ofrecían informacións tendenciosas e sectarias e degradaban á sociedade, así pois, estaban no seu punto de mira  El País, España Nueva; El Radical; El Imparcial; El Liberal; Heraldo de Madrid. Para contrarrestalos, consideraban preciso organizar un bo servizo de vendedores da boa prensa que fosen "vociferando" polas rúas aquelas publicacions piadosas. Incluso plantearon montar un quiosco para ofrecer unicamente "buenas lecturas", tal como se fixera en Santiago e Pontevedra. E ao fin o lograron e en 1919 Francisco Villanueva cedeu o seu local situado nunha zona céntrica da cidade para vender ao público a prensa moral e ética que preconizaba a Asociación. 

En Ourense, as damas facían un arduo labor e, en efecto, segundo transcurrían os anos, a difusión de prensa "boa" ampliábase, tal como manifestou a secretaria na xunta de xaneiro de 1913. Estes avances ían á par da ansia militante das asociadas pois: 

"...las que nos honramos con el título de Damas de la Buena Prensa, debemos ser las que , por modo especial, difundamos por todas partes el elemento regenerador del ejemplo....Seamos nosotrads las primeras adalices de la moral, y sin grandes esfuerzos conseguiremos imponerla a los demás; seamos las primeras en vestir con modestia, en no asistir á determinados espectáculos, en no leer ciertos libros, ciertos periódicos y revistas; no rindamos humillante vasallaje al imperio de la moda...." (2).

As damas arremetían tamén contra os espectáculos que consideraban pornográficos e en varias ocasión acudiron a onde o alcalde para facer unha protesta pública, contra as postais e carteis anunciantes de eventos festivos, incluso contra as malas formas no falar da xente (a este respecto tiveron a adhesión da asociación dos "da Liga del Bien Hablar" de Allariz)... 

A transcendencia da asociación deu lugar a que varias agrupacións se adheriran aos seus propósitos.

Segundo o decorrer dos anos a directiva ía cambiando e incorporábanse máis mulleres. En 1926, con dezaseis anos de traxectoria, a Xunta estaba conformada por:

Presidenta: Pilar G. Ruberte de Muñoz Delgado.

Vicepresidenta: Alejandra Ulloa de Rubín.

Secretaria: Blanca Calvo.

Vicesecretaria: Modesta Parada.

Tesoreira: María Guerra de Muñiz.

Vicetesoreira: Felicia Salguero Fragoso de Quiroga.

Vogais: Pura Sebastián de Pomares; Leopoldina Caramelo de Mosquera; Obdulia Pérez Serantes de Colemán; Regina Sás de Diéguez Novoa; Amalia González Ariza e Dolores González de Ulloa.

Mulleres que gozaban de grande prestixio no Ourense desta época e actuaban como soldadescas dos propósitos eclesiásticos. Mulleres que darían á asociación un maior peso social nunha cidade onde o analfabetismo era acuciante. Mulleres coa capacidade de erixirse en exemplo para as ourensás máis humildes.

As damas da boa prensa era outra das organizacións conservadoras de tantas que se formaron en Ourense no primeiro terzo de século vinte. 

(1) "La Buena Prensa", La Región, 31 de xaneiro de 1912, p. 2. (2) "Asociación de las Damas de la Buena Prensa", La Región, 31 de xaneiro de 1913, p. 1; La Región, 14 de febreiro de 1914; 

(Elaboración propia. Vid: La Región, 9 de novembro de 1912, p.2; La Región, 25 de xuño de 1913, p. 1; La Región, 6 de xaneiro de 1915, p. 1; La Región, 5 de febreiro de 1916, p. 1; La Región, 1 de marzo de 1919, p. 1. Foto da entrada. Asociación de roupeiro de Santa Vitoria, presidido pola Marquesa de Leis e sendo secretaria a Señorita Alvarez Seara. A maior parte do grupo de mulleres conformaban as Damas da Boa Prensa. No centro da fotografía o bispo Ilundain e a Marquesa de Leis. Vida Gallega,15 de setembro de 1918, p. 12.)

27 enero 2024

ESTUDANTES OURENSÁS.

Hai tempo que Rafa Salgado me enviou esta preciosa fotografía na que figuran estudantes ourensás acompañadas dos seus profesores. Rafa ten esta fotografía no seu magnífico blog de Ourense no Tempo. Poden axudarnos a identificar a estas alumnas enviando un correo ao enderezo deste blog. Moitas grazas por todo.

Non se permite a copia ou descarga da fotografía.

21 enero 2024

SOCORRO LUACES PEÓN

Socorro era mestra e tiña o título Superior tras cursar estudos na Escola Normal de Pontevedra en 1908, cidade de onde era natural. En 1910 estivo destinada na escola de Oia e en decembro de 1911 casou na Igrexa de Santa María de Pontevedra co médico Celso Valenzuela Martínez. 
Estivo en 1913 na escola de Adelán, no Concello de Rodeiro, e pasou despois a exercer na escola de Rosal en Salvaterra en 1914 e ese mesmo ano déuselle a autorización para ampliar os seus estudos no Colexio Nacional de Xordo-Mudos de Santiago. 
Exerceu en Salvaterra varios anos ata que en 1923 fixo unha permuta coa mestra Pilar Pazos González que tiña a escola en Xubín, Cenlle, deste xeito Socorro veu exercer á nosa provincia. O seu home, Celso, tamén viría destinado a Cenlle como médico e chegou a ocupar o cargo de alcalde en 1930.

En 1934 Socorro asinou unha manifesto titulado "Al paso de una insidia" xunto cos mestres e mestras da comarca de Cenlle no que daban queixa dunha noticia dun corresponsal que aparecera no xornal El Faro de Vigo o 1 de febreiro de 1934 manifestando que os docentes da zona de Cenlle eran todos uns folgazáns e que non cumprían co seu deber. En contrapartida redactaron un escrito que enviaron á prensa no que dicían textualmente:

En una información que publica "Faro de Vigo", del día 1 de los corrientes procedente de Cenlle, el corresponsal arremete contra los maestros del Municipio, tachándoles de holgazanes y poco celosos en el cumplimiento del deber.

El asunto, motivo de la denuncia, que tal se puede calificar el escrito, no es por falta de celo, como dice, sino porque nos excedemos, ya que tratamos en nuestra misión de hacer ciudadanos que no se dejen pisotear en sus derechos y que estén al tanto de lo que las leyes de la República contienen. Le pesa por lo que hacemos y no por lo que no hacemos.

Ahora más que nunca, porque las cosas cambiaron, procuramos, por todos los medios, hacer que nuestra labor escolar salga del ámbito del local sino díganlo las bibliotecas y las conferencias del barullo que, en los de la acera de enfrente, se ha formado.

Los maestros que suscribimos -que somos todos- estamos dispuestos a que las autoridades superiores nos visiten y juzgen por la labor realizada en nuestra obra y en tanto seguiremos luchando dispuestos a todo, hasta demostrar al desaprensivo corresponsal, que que es falso cuanto denuncia y que cuando se pretende atacar a un maestro, no hay porque envolver a la colectividad...Alfredo González, Luís Rodríguez, Regina Falcón, Manuel Viso, Julio Fontenla, Ernesto Otero, Socorro Luaces, Margarita Soto, Isaura Rojo, Ricardo Seoane, Francismo Gil, Manuela Ventura, Carmen Alonso, Ramón Casares. (1)

Chegada a guerra e a ditadura comeza a depuración do maxisterio. Mestres e mestras que sen ser propiamente republicanos e que levaban desde anos antes da República exercendo na docencia, víronse suprimidos das súas escolas, reprendidos e represaliados. Socorro sería unha de tantas mestras que foron sancionadas. A Inspección de Primeira Ensinanza emitiu un informe ao Presidente do Consello Local de Primeira Ensinanza de Cenlle comunicándolle a resolución do expediente á mestra, Socorro, á que se lle impuxo unha amonestación pública coa esixencia de "cumprir ben todos os deberes". Finalmente en maio de 1940 Socorro foi suspendida de emprego e soldo por un período de un ano e co traslado forzoso fóra da provincia e coa prohibición de solicitar cargos vacantes durante un período de cinco anos así como a inhabilitación para desempeñar cargos directivos e de confianza nas Institucións de Ensinanza. E a sentencia levouse a cabo e Socorro en decembro de 1940 foi trasladada de forma forzosa á provincia de Burgos.

(1) El pueblo gallego, 9 de febreiro de 1934, p. 11.

(Elaboración propia a partir de diversas fontes. Vid: La Correspondencia Gallega, 23 marzo 1910, p. 3; Diario de Galicia, 06 de xaneiro de 1910, p 2; El Correo de Galicia, 24 de agosto de 1911, p. 2; Diario de Galicia, 19 de decembro de 1911, p. 2; Noticiero de Vigo, 12 de xaneiro de 1913, p. 1;  La Correspondencia Gallega, 10 outubro 1914, p. 1; El Noticiero gallego, 18 maio de 1923 ,p. 2; El pueblo gallego, 30 de marzo de 1930, p. 11; El Noticiero gallego, 4 de febreiro de 1943, p. 4; La Región, 7 de marzo de 1940, p. 5;  La Región, 10 de marzo de 1940, p. 6; La Región, 8 de maio de 1940, p. 4; La Región, 15 de decembro de 1940, p. 1. 

14 enero 2024

HAI 90 ANOS QUE MERCEDES DO CAMPO INTERVEU NA III ASEMBLEA DO PARTIDO GALEGUISTA

(Mercedes do Campo. Foto cedida pola familia Peiró do Campo non se permite reprodución.)

Hoxe, 14 de xaneiro de 2024, cúmprense 90 anos dun dos grandes acontecementos que houbo na nosa cidade, estou a referirme á III Asemblea do Partido Galeguista. Celebrouse en Ourense e a cidade vivíu a chegada de numerosos simpatizantes do partido así como os principais representantes. Foi un acontecemento incrible que adquiriu grande repercusión. 

Así foi o titular en A Nosa Terra deste feito:

(Fonte: A Nosa Terra, 28 de xaneiro de 1934, p. 1)

Ese día asitiron por primeira vez as mulleres que compuñan o Grupo Feminino do Partido Galeguista de Ourense que se constituíra de xeito oficial en setembro de 1933. Alí tomaría a palabra a que sen dúbida era a súa líder e motor Mercedes do Campo de la Fuente. 

(Foto da Asemblea¿?. Na parte central está Rosa do Campo de la Fuente irmá de Mercedes. Foto cedida pola familia Peiró do Campo non se permite reproducila.)

A continuación enlazo a miña colaboración solicigtada polo xornal O Salto-Galiza quen se lembrou de dita onomástica.

Non debemos esquecer estes acontecementos e desde aquí quero lembrar a Mercedes do Campo pola que sempre sentín grande admiración e respecto e agradecer, así mesmo, ña súa familia actual a súa xenerosidade.

(Fonte: O Salto, 15 de xaneiro de 2024.)



12 enero 2024

PATRONATO DE PROTECCIÓN ÁS MULLERES EN OURENSE.

Acaba de saír un libro recentemente que aborda o tema de como o franquismo levou a cabo, inmediatamente do golpe, a implantación do seu réxime naqueles lugares e territorios que non ofreceran demasiada resistencia. Esta publicación, titulada Galicia, un golpe sin cuartel, una guerra sin trincheras, dirixido por Francisco J. Leira explícanos como en Galicia comezan os primeiros ensaios da política represora por ser un dos primeiros territorios que caen baixo o poder dos golpistas.  Mención especial merece o capítulo dedicado a como as mulleres se viron rapidamente subxugadas e no tocante a este tema tivo un papel relevante o Patronato da Protección ás Mulleres que tiña como misión o control férreo sobre elas para que non se desviaran do seu cometido así como o de corrixir os comportamentos considerados indignos. 


Realmente estamos a falar dun correcional de mulleres, sobre todo daquelas que non encaixaban nos moldes do réxime cuxa máxima era eliminar todo vestixo da igualdade xurídica con respecto aos homes que a República lles outorgara e establecer un control rigoroso de carácter patriarcal.

No Boletín Oficial consta que a creación do Patronato foi en 1941 pero este organismo xa existiu con antrioridade. O Real Decreto de xullo de 1902 creara no Ministerio de Xustiza o Patronato Real para a Represión da Trata de Brancas, reformado logo polos Reais Decretos do trinta de maio de 1904 e 15 de abril de 1909 e disolto e reorganizado durante a República por decreto: Decreto reorganizando el disuelto “Patronato Real para la represión de la trata de blancas”, con el nombre de “ Patronato de Protección a la Mujer" (Gaceta de Madrid, 12 de setembro de 1931). No seu artigo 2 é onde se desenvolve a finalidade deste novo organismo:

Artículo 2.° Para obtener la finalidade expresada en el artículo anterior,
el Patronato tendrá las facultades siguientes, delegadas del Gobierno:
1.Adoptar medidas protectoras en favor de las mujeres que se desenvuelvan en medios nocivos o peligrosos, y estimular el interés social para que sea eficaz la tutela y amparo de la mujer abandonada y muy especlalmente de la menor de edad.
2.Instar el descubrimiento de los hechos delictivos relacionados con la
corrupción y tráfico de las menores conocido con. el nombre de “ trata ds
blancas”.
3.Denunciar a los Tribunales los referidos hechos, requiriendo la intervención del Ministerio fiscal en los procedimientos que se incoen e interesar de las Autoridades en general la adopción de medidas protectoras de la juventud femenina.
4.Ejercer las funciones de vigilancia, tratamiento y tutela sobre aquellas menores que los Tribunales y.Autoridades le confíen y sobre las que al efecto le sean entregadas por  particulares.
5.Velar por la persecución de los delitos o faltas cometidos mediante publicaciones obscenas, y proponer medidas que impidan la circulación, exportación e importación de objetos y publicaciones pornográficas.
6.Procurar el cumplimiento de las disposiciones nacionales relacionadas con los fines del Patronato y de los acuerdos internacionales de igual clase ratificados por España. 
7.Proponer al Gobierno las reformas legislativas que estime necesarias y la adopción de las de carácter judicial o gubernativo que entienda adecuadas, así como aquellas otras precisas al cumplimiento de los acuerdos internacionales ratificados por España.
8.Proponer al Gobierno fuentes de ingreso para el sostenimiento de las atenciones del Patronato e interesar a la acción privada a fin de que contribuya al sostenimiento económ ico del mismo.
9.Centralizar y organizar los servicios relacionados con la pornografía y con la protección de menores y comunicar directamente con las Autoridades, Centros y Dependencias nacionales y extranjeras y con los organismos similares, así oficiales com o privados.

As funcións do patronato estaban exercidas por un Consello e en cada provincia habería unha Delegación. Este subsistiu ata o 25 de xuño de 1935 ano no que se disolveu encomendado as súas funcións ao Consello Superior de protección do menor.

O Decreto do 6 de novembro de 1941 reorganizou o Patronato de novo e, acudindo ao Boletín Oficial provincial indicábase no artigo 2 a composición da directiva entre os que figuraban unha Presidenta de Honra e unha Vicepresidenta. Logo había membros da xerarquía eclesiástica, da Falanxe, da Sección Feminina, mulleres de Acción Católica, subsecretarios de Xustiza.

O obxectivo principal deste organismo indicábase no artigo 4 no que dicía que a finalidade do Patronato sería a dignificación moral da muller, especialmente das mozas, para impedir a súa explotació, apartadas do vicio e educalas con arranxo ás ensinanzas da Relixión Católica. Para iso entre o Patronato tiña que adoptar medidas protectoras en favor das mulleres que se desenvolvían en medios nocivos.

En cada capital de provincia tiña que haber unha Xunta de Protección á Muller que estaría presidida por mulleres e persoeiros vinculados ao réxime (Boletín oficial de la provincia de La Coruña: Número 270 - 1941 decembro 1, pp. 1-2).

En 1952 sae unha nova lei, a do 20 de decembro, sobre a reorganización dos Patronatos e as súas funcións e establece unha vixilancia ás mozas entre 16 e 25 anos para educalas cristianamente e adoptar medidas de tutela e internamento no caso que fose preciso. No seu artigo 4 establecía: "Atender á rexeneración das mulleres caídas, cuxo internamento en establecementos adecuados poderá levar a cabo por si o Patronato na forma e cos requisitos previstos no capítulo cuarto desta lei" . No ano 1956 se establece pola Orde do 23 de abril que o Patronato se encargará de "rexenerar" ás mulleres que exercen a prostitución.

En Ourense constituiuse a Xunta de Protección á muller e xa en 1949 recibía do Goberno Civil a cantidade de 1000 pesetas para o gastos de funcionamento. Tal como se indicaba no Decreto, a directiva estaba formada por diversos cargos institucionais:

Presidía a Xunta o Gobernador civil, José María Lopez Ramón.

Miguel Riestra Paris como vicepresidente

Luís Pérez de Juan, como secretario.

Julio Rivera Rodríguez e María Teresa Fernández Domínguez como vogais.

A Comisión Permanente compúñana:

Miguel Riestra Paris como vicepresidente primeiro.

José Conde Moure como vicepresidente segundo.

Fernando Seoane Rico como representante del ministerio fiscal.

Vogais: Josefina Boceta de Navarrete que era á súa vez Presidenta das mulleres de Acción Católica e presidenta do Consello Diocesano de Mulleres.

             María Dolores Cid de Pérez

             María Teresa Fernández Rodríguez

             José Benito Vázquez Gil.

             Manuel Caride Caride

             Julio Rivera Domínguez.

No ano 1971, segundo orde do Ministerio de Xustiza nomeouse como vogal a María Victoria Méndez Brandon de Olivie.

En Ourense había, en 1950, oito casas de lenocinio e 61 mulleres dedicadas á prostitución, digamos, "autorizada", segundos e recolle da tese de doutoramento de Carmen Guillén. O Centro que acollía o Partronato estaba rexentado polas Hermanas Oblatas del Santísimo Redentor que cedían as súas instalacións xa que a Patronato ourensán non contaba con edificio propio. 

(Elaboración propia a partir de diversas fontes.Vid : La Región, 11 de xaneiro de 1949; La Región, 29 de xullo de 1969, p. 14; La Región, 16 de outubro de 1969, p. 13; BOE, 19 de abril de 1971, p. 6359. Guillén, Carmen, El Patronato de Protección a la Mujer: Prostitución, Moralidad e Intervención Estatal durante el Franquismo, Universidade de Murcia, 2018, p. 365.)

07 enero 2024

ELENA VÁZQUEZ CENDÓN

Elena naceu en Ourense o 2 de marzo de 1966. Foi alumna do IES As Lagoas. Posteriormente trasladouse a Santiago para adicarase á súa paixón, as matemáticas. E, en efecto, é licenciada e doutora en Ciencias Matemáticas, títulos acadados na Universidade de Santiago de Compostela. Desde 2017 ocupa o cargo de Decana desta Facultade.

Unha muller cun gran cúmulo de investigacións entre as que destaca o estudo das leis hiperbólicas que ten aplicacións nos comportamentos dos movementos líquidos como os ríos, mares e, incluso, o sanguíneo. Dirixiu investigacións no Centro Tecnolóxico do Mar e Reganosa.  Na actualidade participa no Centro de Investigación e Tecnoloxía Matemática de Galicia.

Participou en proxectos tanto estatais como internacionais pero non esquece a docencia e actualmente é a coordinadora do máster en Matemática industrial.

Por toda a súa traxectoria concedéuselle o premio María Josefa Wonenburger.

Pero, a parte de demostrar por obra que as mulleres acadan altas metas como ela mesma as conseguiu, tamén se amosa preocupada por resaltar o papel das mulleres na docencia e ten publicado unha investigación titulada As mulleres no sistema educativo de Galicia: situación actual , publicado con Isabel Diz Otero, Marta Irene Lois González e Alba Alonso. 

Vid: Wikipedia e La Voz de Galicia